مدت ها است مسئله ای مرا آزار می دهد. این مسئله آزاردهنده تعداد پیام های تبلیغاتی دریافتی روی خط ایرانسل ام است. در صحبت هایی که با اطرافیان داشتم متوجه شدم این مشکل آنها هم هست اما کسی قدمی در جهت حل این مشکل بر نمی دارد. برای دست روی دست گذاشتن هر کسی بهانه ای دارد. بسیاری بر این باورند که این مشکل حل شدنی نیست. در مورد قابل حل بودن یا نبودن مشکل نظری ندارم اما  به نظرم می توان با آگاه سازی جلوی برخی از سودجویی ها را گرفت. سودجویی هایی که خواسته یا ناخواسته صورت می پذیرند. این سودجویی ها به راحتی با هدف قرار دادن کم سن و سالها٬ کسانی که آگاهی زیادی از تکنولوژی ندارند یا چنگ انداختن به احساساتی نظیر امید به برنده شدن در قرعه کشی با قطره قطره جمع کردن شارژ هزاران نفر از کاربران تلفن همراه یک اپراتور برای صاحبانشان یک شبه ره صد ساله می روند.

از این رو بر آن شدم طی چند پست به بررسی و تحلیل جنبه های مختلف این پیامک های تبلیغاتی بپردازم. این پست نسخه اول چنین تحلیل هایی است. برای بررسی کمی پیام های تبلیغاتی اسکریپتی به زبان R نوشته ام و آن را درقالب یک پروژه متن باز روی گیت هاب قرار داده ام تا علاقه مندان هم بتوانند همین بررسی ها را روی پیامک های تبلیغاتی شان انجام دهند. متاسفانه برای پیاده سازی اسکریپت و نوشتن قسمت اول پست فرصت کمی داشتم اما به نظرم یک قدم کوچک بهتر از ساکن ماندن است. در آینده سعی خواهم کرد قسمت های بعدی این پست را بنویسم و با بهبود اسکریپت همین پست را هم به روز رسانی کنم.

سوال اول. داده هایی که تحلیل ها روی آنها انجام شده از کجا به دست آمده اند؟ داده ها مربوط به پیامک های دریافتی روی گوشی خودم است که  به پیام های دریافتی از تاریخ ۱۶-۱-۲۰۱۶ تا ۴-۶-۲۰۱۶ اختصاص دارند. یعنی پیامک های دریافتی مربوط به ۱۴۰ روز یا حدودا پنج ماه! این پیامک ها را با استفاده از نرم افزار SMS Backup & Restore از روی گوشی مبتنی بر اندرویدم استخراج و تحلیل کرده ام.

سوال دوم. به طور متوسط چند پیامک در فایل وجود داشت؟ چند درصد پیامک های تبلیغاتی بودند؟ به طور کل در این بازه من ۱۸۵۸ پیامک دریافت کرده ام. در این میان حدودا ۷۳۶ پیامک از شماره های تبلیغاتی برای من ارسال شده. یعنی ۳۹.۶۱ درصد از پیامک های من در این چند ماه پیامک های تبلیغاتی بوده است!

سوال سوم. هزینه ارسال این پیام ها چقدر است؟ طبق اطلاعات موجود در وب سایت ایرانسل هزینه ارسال پیامک فارسی ۱۱.۵ تومان است. هزینه ارسال کل پیامک ها با فرض این هزینه برابر است با ۷۳۶ * ۱۱.۵ که برابر با ۸۴۶۴ تومان است. توجه داشته باشید این پیام ها برای هزاران و شاید میلیون ها کاربر در سطح کشور ارسال می شوند. برای مثال اگر فرض کنیم همین تعداد پیام برای یک میلیون نفر دیگر هم ارسال شده است (که یک میلیون نفر برای تعداد کاربران یک اوپراتور عدد اندکی است) هشت میلیارد و چهارصد و شصت و چهار میلیون تومان هزینه ارسال این پیام ها شده است! سوالی که مطرح می شود این است که میزان سود فرستندگان چقدر است؟!!

سوال چهارم. به طور متوسط چند پیامک تبلیغاتی در روز دریافت کرده ام؟ طبق آمار و ارقام به طور متوسط در هر روز ۵.۲۶ پیامک تبلیغاتی برای من ارسال شده (با انحراف معیار ۲.۱۷ پیام در هر روز).

سوال پنجم. بیشترین و کم ترین تعداد پیام های دریافتی در این مدت چقدر بوده است؟ کمترین تعداد پیامک تبلیغاتی دریافتی ۱ پیام در روز و بیشترین آن ۱۰ پیام در روز بوده است. در این میان در نیمی از روزها (۷۰روز) بیشتر از ۵ پیامک تبلیغاتی در روز دریافت کرده ام. در ۷۰ روز دیگر تعداد پیامک های تبلیغاتی دریافتی کمتر یا برابر با ۵ پیامک در روز بوده است. صدک های پیامک های دریافتی در ادامه آمده اند. همان طور که مشاهده می کنید در سطر اول درصد روزها و در سطر دوم تعداد پیامک ها تبلیغاتی آمده اند. برای تفسیر این صدک ها می توان گفت برای مثال در ۱۰ درصد از روزها ۲ پیام تبلیغاتی یا کمتر دریافت کرده ام٬ در ۲۰ درصد از روزها ۳ پیام تبلیغاتی یا کمتر دریافت کرده ام و به همین ترتیب.

درصد روزها	۱۰٪	۲۰٪	۳۰٪	۴۰٪	۵۰٪	۶۰٪	۷۰٪	۸۰٪	۹۰٪	۱۰۰٪
تعداد پیامک تبلیغاتی	۲	۳	۴	۵	۵	۶	۶	۷	۸	۱۰

 در نمودار خطی زیر می توانید میزان تغییرات در تعداد پیام ها را مشاهده کنید (برای بزرگ تر شدن شکل روی آن کلیک کنید).

سوال ششم. بیشترین پیامک های تبلیغاتی از چه شماره هایی ارسال شده اند؟ پاسخ این سوال را می توانید به وضوح در نمودار زیر مشاهده کنید. همان طور که مشاهده می کنید بیشترین پیام ها از آدرسی با عنوان Irancell ارسال شده اند. توجه داشته باشید شماره های بسیار دیگری هم وجود دارند که پیامک های تبلیغاتی از آنها دریافت شده است اما در نمودار زیر ما ۲۰ شماره اول را آورده ایم.

نکته بسیار جالب در این نمودار تعداد پیام های ارسالی از شماره ۰۹۳۷۷۰۷۰۰۰۰ است که مربوط به یادآوری پرداخت ماهیانه هزینه وایمکس ایرانسل است. با اینکه ماهیانه هزینه ای به ازای سرویس وایمکس به حساب ایرانسل واریز می کنم تعداد پیام های دریافت شده از این شماره برای یادآوری پرداخت در کل ۱۰ پیام است! یعنی تنها چند پیام بیشتر از تعداد ماه ها! این عدد را با تعداد پیام های تبلیغاتی مقایسه کنید.

سوال هفتم. به طور کلی چه کلماتی در تمامی پیام ها تکرار شده اند؟ در اَبر کلمات زیر سعی شده ۵۰ کلمه پراستفاده در پیامک ها خلاصه شوند. البته این نمودار به علت دشواری هایی که در پردازش زبان فارسی به عنوان یک زبان طبیعی وجود دارد اشکالاتی دارد.

سوال هشتم. در اَبر کلمات سه شماره اول به صورت جدا چه کلماتی بیشتر استفاده شده است؟ نمودارهای زیر به ترتیب ۵۰ کلمه پر استفاده در پیامک های هر شماره را نشان می دهند.

سوال نهم. آیا ایرانسل راهی برای عدم دریافت این پیامک ها در اختیار ما قرار داده است؟ راه های متفاوتی در زمینه پیدا کردم که متاسفانه هیچ کدام به درستی٬ حداقل برای من٬ کار نکردند. یکی از این راه ها استفاده از سامانه کنترل حساب اینترنتی ایرانسل است.

سوال دهم. چرا تبلیغات به طور پیش فرض غیرفعال نیست تا هر کس بخواهد آن را فعال کند؟ به نظرم پاسخ این سوال تا حد زیادی ریشه های روان شناسانه و اقتصادی دارد. پاسخ این سوال را می توان به گونه ای با مقاله نیویورک تایمز در مورد نرخ اهدای عضو در کشورهای مختلف مرتبط دانست. در کشورهایی که اعضای بدن  فرد پس از مرگش به صورت پیش فرض اهدا می شوند (مگر در حالتی که فرد مخالفتش را مستقیما اعلام کند) نرخ اهدای عضو بسیار بیشتر از حالتی است که فرد باید برای اهدا رضایتش را اعلام کند. به نظر می رسد فرستنده های پیام های تبلیغاتی هم از چنین روشی استفاده می کنند!

تا اینجا سعی کردم به طور خلاصه مطالبی چند در مورد پیامک های تبلیغاتی ارائه دهم. در این میان به سوالاتی هم پاسخ داده شد. در پست های بعدی سعی خواهم کرد بررسی محتوایی دقیق تری روی پیامک ها انجام دهم و به بررسی دقیق تر فاکتورهای مهندسی اجتماعی و اقتصاد رفتاری مورد استفاده بپردازم.

نکته مهم تا اینجا این است که برای مقابله با این سودجویی چه می توان کرد؟ نظر شما چیست؟

برای آگاهی از پست های بعدی می توانید در کانال تلگرام وبلاگ عضو شوید. برای عضویت اینجا کلیک کنید.