نشود فاش کسی آنچه میان من و توست
تا اشارات نظر نامه رسان من و توست

گوش کن با لب خاموش سخن می گویم
پاسخم گو به نگاهی که زبان من و توست

روزگاری شد و کس مرد ره عشق ندید
حالیا چشم جهانی نگران من و توست

گر چه در خلوت راز دل ما کس نرسید
همه جا زمزمه ی عشق نهان من و توست

گو بهار دل و جان باش و خزان باش، ارنه
ای بسا باغ و بهاران که خزان من و توست

این همه قصه ی فردوس و تمنای بهشت
گفت و گویی و خیالی ز جهان من و توست

نقش ما گو ننگارند به دیباچه ی عقل
هر کجا نامه ی عشق است نشان من و توست

سایه ز آتشکده ی ماست فروغ مه و مهر
وه ازین آتش روشن که به جان من و توست

در این چند روز برخی از دوستان و خویش آوندان در مورد شناخت کارهای فردی که در تلوزیون مصاحبه کرده بود از بنده سوال کردند. من شناختی از شخص مذکور نداشتم و طبق عادت برای کسب اطلاعات بیشتر به جستجو در اینترنت پرداختم. در زمان جستجو با اخبار ضد و نقیضی در مورد کارهایی که ادعای انجام آنها بوسیله فرد شده مواجه شدم. مثلا در یک خبر ذکر شده بود که ادعاهای مطرح شده کذب است و در دیگری آمده بود که این طور نیست. جالب اینجاست که هیچ یک از خبرها منبع درستی نداشتند و صرفا سخنان عده ای رو نقل کرده بودند.
در دایره لغوی ژورنالیسم به این نوع اطلاع رسانی اصطلاحا “He said, she said journalism” گفته می شود که من آن را به ژورنالیسم نقلی ترجمه می کنم. در این نوع گزارش ها مخاطب نمی تواند نتیجه خاصی از اخبار ارائه شده بگیرد چون خبرنگار فقط نظرات دو شخص مختلف را نقل می کند و هیچ گونه شواهدی مبنی بر صحت اطلاعات ارائه شده هیچ کدام از طرفین ارائه نمی دهد. این نوع ارائه خبر در محافل ژورنالیستی در بهترین حالت نامناسب است. هدف ژورنالیسم طبق تعریف آن ارائه اخبار تایید شده بوسیله منبعی مستقل است. یعنی یک شخص یا گروه مستقل باید اطلاعات نقل شده را از نظر صحت مورد بررسی قرار دهند نه اینکه صرفا داستان گرگ و شنگول و منگول را از زبان هر دو طرف نقل کنند. توجه داشته باشید بسیاری از اخبار و مناظره هایی که امروزه در رسانه ها مشاهده می کنید از این نوع است! دو فرد روبروی هم نشسته و در بسیاری مواقع مشتی تحمت و بد و بیراه به هم می گویند و هیچ مدرکی هم ارائه نمی دهند. در این میان مخاطب نمی تواند قضاوت صحیحی داشته باشد و بسیاری سخنان فرد چرب زبان تر را می پذیرند.
امیدوارم مدیران رسانه ها و روزنامه ها و مجلات کمی بیشتر نسبت به اخباری که در این محافل ارائه می شود دقت کنند و هر سخنی را نقل نکنند.

من اگر دست زنانم نه من از دست زنانم
نـــه از اینم نــه از آنم مــن از آن شهر کـلانم

نـــه پـــی زمــــر و قمــارم نه پی خمر و عقارم
نـــه خمیـــرم نــــه خمـــارم نــه چنینم نه چنانم

مـــن اگـــر مست و خرابم نه چو تو مست شرابم
نه  ز خاکم  نه  ز آبم  نه  از  این  اهــــل  زمــــانم

خـــرد پـــوره  آدم  چـــه  خبـــر  دارد  از  ایــن  دم
کــــه مــن از جمــله عالــم به دو صد پرده نهانم

مشنـو این سخن از من و نه زین خاطر روشن
که از این ظاهر و باطن نه پذیرم نه ستانم

حتما برای شما هم پیش آمده که اتفاقات یا تجربیات بسیار خوب یا بسیار بدی  (در هر زمینه ای) را تجربه کرده باشید و بر اساس آنها فکر کنید سایر تجربیات هم به همین صورت خیلی بد (نا امیدی) یا خیلی خوب (امیدواری بیش از حد) خواهند بود؛ اما تجربیات یا اتفاقات نسبت به قبل عادی تر شده اند! به این پدیده اصطلاحا بازگشت به میانگین (Regression to mean) می گویند. در واقع پس از یک اتفاق تصادفی خیلی خوب یا خیلی بد اتفاقی که رخ می دهد عادی تر است!
این مفهوم بسیار جالب آماری تبعات بسیاری دارد. برای مثال بازی های بسیار خوب و استثنایی برخی بازیکنان بسکتبال یا فوتبال در یک فصل در فصل های بعد ادامه پیدا نمی کند و به حالت میانگین یا عادی خود نزدیک تر می شود. بسیاری چنین اتفاقاتی را با خرافه شرح می دهند در حالیکه این قانون مدتها است در آمار و طراحی آزمون های تجربی مورد استفاده قرار می گیرد! برای دوستانی که با ریاضیات و آمار آشنایی دارند تصویر زیر گویای قضیه است:

توجه داشته باشید در توضیحات فوق سعی شده مفهوم به ساده ترین شکل ممکن ارائه شود.

برای آگاهی از پست های بعدی می توانید در کانال تلگرام وبلاگ عضو شوید. برای عضویت اینجا کلیک کنید.

در قسمت اول سعی کردم یک دید آماری در مورد پیامک های تبلیغاتی ایرانسل فراهم کنم. هرچند به علت کمبود وقت ممکن است این دید کامل نباشد و نقص هایی به آن وارد باشد اما به هر حال بهتر از هیچ است. در این قسمت سعی دارم یکی از مطالعات مرتبط در زمینه پیامک های تبلیغاتی را خلاصه کنم. این مطالعه در سال ۲۰۰۷ بوسیله باما و بارنز در ژورنال Business Process Management به چاپ رسیده. مقاله بسیار جالبی است و پیشنهاد می کنم اگر وقت دارید حتما آن را مطالعه کنید. اما سوالات:

۱- تعریف بازرگانی با استفاده از موبایل چیست؟ تراکنش هایی با ارزش مالی مستقیم یا غیر مستقیم با استفاده از موبایل را بازرگانی با استفاده از موبایل می گویند.

۲- بازار هدف بازرگانی با استفاده از موبایل در جهان چند کاربر دارد؟ انتظار می رود تا سال ۲۰۰۸ تعداد کاربران هدف این تجارت به ۱.۶۷ میلیارد کاربر برسد. توجه کنید این عدد مربوط به سال ۲۰۰۸ میلادی است.

۳- ارزش مالی این بازار چقدر است؟ انتظار می رود ارزش مالی این بازار تا سال ۲۰۰۹ به ۸۸ میلیارد دلار برسد. مجددا به سال مقاله توجه داشته باشید.

۴- آیا در رابطه با ارسال پیامک های تبلیغاتی در سایر کشورها قوانینی وجود دارد؟ بله. برای مثال در کشورهای اروپایی قوانین، تبلیغ کننده گان را مجبور می کنند پیش از ارسال پیامک های تبلیغاتی از کاربران اجازه بگیرند (بر خلاف ایران).

۵- مهمترین مشکلی که ارسال پیامک های تبلیغاتی برای کاربران ایجاد می کند چیست؟ نقض حریم شخصی کاربران.

۶- حریم شخصی یعنی چه؟ به حق یک شخص برای کنترل اطلاعاتی که سایرین در موردش نگه داری می کنند حریم شخصی می گویند. تعریف دیگری که از حریم شخصی و از کتاب Dragnet Nation نوشته جولیا آنگ وین به خاطر دارم : به حق شخص برای ارائه خود به صورت انتخابی حریم شخصی می گویند.

۷- تعریف فوق کمی پیچیده است می شود بیشتر توضیح دهید؟ بله. به طور کلی اوپراتور ها و بسیاری از سرویس های اینترنتی از جمله اکثر شبکه های اجتماعی مثل فیس بوک، اینستاگرام و … اطلاعاتی در مورد کاربرانشان نگه داری می کنند. در اوپراتور های تلفن همراه این اطلاعات می تواند شامل پیام های متنی که ارسال کرده اید، تماس ها، طول تماس ها، شماره مبدا و مقصد تماس ها و پیامک ها، نام و نام خانوادگی خودتان و فرد تماس گیرنده یا مقصد تماس و بسیاری اطلاعات دیگر شود. حال فرض کنید به مسابقات پیامکی پیش بینی فوتبال علاقه خاصی دارید و در این نوع مسابقات شرکت می کنید. در این حالت اوپراتور به علت ذخیره اطلاعات پیامکی شما از این امر مطلع است و پیامک های بیشتری در این زمینه به شما ارسال می کند. در این حالت حریم شخصی شما نقض شده زیرا اوپراتور اطلاعاتی از شما دارد که کنترلی روی آن ندارید. این اطلاعات ممکن است در اختیار شرکت های زیر مجموعه اوپراتور قرار گیرد و به منظور سوء استفاده از علایق شما استفاده شود. در این حالت شما هدفی متحرک برای سودجویی هستید. حال شما توانایی ارائه خود به صورت انتخابی را از دست داده اید! همین سناریو را می توانید در بسیاری حالات دیگر در نظر بگیرید. برای مثال الگوی خریدتان با استفاده از سیستم های اینترنتی.

۸- از اطلاعاتی که جمع آوری می شود به چه منظوری می توان استفاده کرد؟ از اطلاعات جمع آوری شده می توان برای سفارشی سازی پیامک های تبلیغاتی بر حسب موقعیت مکانی، بافت و … استفاده کرد. در واقع اطلاعات جمع آوری شده هم چون طلا ارزشمند هستند.

۹- به طور کلی از پیامک های تبلیغاتی به چه منظوری استفاده می شود؟ ساخت برند، پیشنهادات ویژه، رای گیری، تبلیغ محصولات و درخواست اطلاعات.

۱۰- استفاده از پیامک های تبلیغاتی موثر است؟ طبق اطلاعات موجود در مقاله استفاده از این پیامک ها در ساخت برند ۵۰ درصد موثر تر از تلوزیون و ۱۳۰ درصد موثر تر از رادیو است!

۱۱- چه باید کرد؟ به نظر بنده باید آگاهی خود در مورد حریم شخصی و سیستم های آنلاین را افزایش دهید. و به عنوان یک شهروند در جهت تغییر قوانین مربوط به حریم شخصی و پیامک های تبلیغاتی کوشش کنید.

برای آگاهی از پست های بعدی می توانید در کانال تلگرام وبلاگ عضو شوید. برای عضویت اینجا کلیک کنید.

مدت ها است مسئله ای مرا آزار می دهد. این مسئله آزاردهنده تعداد پیام های تبلیغاتی دریافتی روی خط ایرانسل ام است. در صحبت هایی که با اطرافیان داشتم متوجه شدم این مشکل آنها هم هست اما کسی قدمی در جهت حل این مشکل بر نمی دارد. برای دست روی دست گذاشتن هر کسی بهانه ای دارد. بسیاری بر این باورند که این مشکل حل شدنی نیست. در مورد قابل حل بودن یا نبودن مشکل نظری ندارم اما  به نظرم می توان با آگاه سازی جلوی برخی از سودجویی ها را گرفت. سودجویی هایی که خواسته یا ناخواسته صورت می پذیرند. این سودجویی ها به راحتی با هدف قرار دادن کم سن و سالها٬ کسانی که آگاهی زیادی از تکنولوژی ندارند یا چنگ انداختن به احساساتی نظیر امید به برنده شدن در قرعه کشی با قطره قطره جمع کردن شارژ هزاران نفر از کاربران تلفن همراه یک اپراتور برای صاحبانشان یک شبه ره صد ساله می روند.

از این رو بر آن شدم طی چند پست به بررسی و تحلیل جنبه های مختلف این پیامک های تبلیغاتی بپردازم. این پست نسخه اول چنین تحلیل هایی است. برای بررسی کمی پیام های تبلیغاتی اسکریپتی به زبان R نوشته ام و آن را درقالب یک پروژه متن باز روی گیت هاب قرار داده ام تا علاقه مندان هم بتوانند همین بررسی ها را روی پیامک های تبلیغاتی شان انجام دهند. متاسفانه برای پیاده سازی اسکریپت و نوشتن قسمت اول پست فرصت کمی داشتم اما به نظرم یک قدم کوچک بهتر از ساکن ماندن است. در آینده سعی خواهم کرد قسمت های بعدی این پست را بنویسم و با بهبود اسکریپت همین پست را هم به روز رسانی کنم.

سوال اول. داده هایی که تحلیل ها روی آنها انجام شده از کجا به دست آمده اند؟ داده ها مربوط به پیامک های دریافتی روی گوشی خودم است که  به پیام های دریافتی از تاریخ ۱۶-۱-۲۰۱۶ تا ۴-۶-۲۰۱۶ اختصاص دارند. یعنی پیامک های دریافتی مربوط به ۱۴۰ روز یا حدودا پنج ماه! این پیامک ها را با استفاده از نرم افزار SMS Backup & Restore از روی گوشی مبتنی بر اندرویدم استخراج و تحلیل کرده ام.

سوال دوم. به طور متوسط چند پیامک در فایل وجود داشت؟ چند درصد پیامک های تبلیغاتی بودند؟ به طور کل در این بازه من ۱۸۵۸ پیامک دریافت کرده ام. در این میان حدودا ۷۳۶ پیامک از شماره های تبلیغاتی برای من ارسال شده. یعنی ۳۹.۶۱ درصد از پیامک های من در این چند ماه پیامک های تبلیغاتی بوده است!

سوال سوم. هزینه ارسال این پیام ها چقدر است؟ طبق اطلاعات موجود در وب سایت ایرانسل هزینه ارسال پیامک فارسی ۱۱.۵ تومان است. هزینه ارسال کل پیامک ها با فرض این هزینه برابر است با ۷۳۶ * ۱۱.۵ که برابر با ۸۴۶۴ تومان است. توجه داشته باشید این پیام ها برای هزاران و شاید میلیون ها کاربر در سطح کشور ارسال می شوند. برای مثال اگر فرض کنیم همین تعداد پیام برای یک میلیون نفر دیگر هم ارسال شده است (که یک میلیون نفر برای تعداد کاربران یک اوپراتور عدد اندکی است) هشت میلیارد و چهارصد و شصت و چهار میلیون تومان هزینه ارسال این پیام ها شده است! سوالی که مطرح می شود این است که میزان سود فرستندگان چقدر است؟!!

سوال چهارم. به طور متوسط چند پیامک تبلیغاتی در روز دریافت کرده ام؟ طبق آمار و ارقام به طور متوسط در هر روز ۵.۲۶ پیامک تبلیغاتی برای من ارسال شده (با انحراف معیار ۲.۱۷ پیام در هر روز).

سوال پنجم. بیشترین و کم ترین تعداد پیام های دریافتی در این مدت چقدر بوده است؟ کمترین تعداد پیامک تبلیغاتی دریافتی ۱ پیام در روز و بیشترین آن ۱۰ پیام در روز بوده است. در این میان در نیمی از روزها (۷۰روز) بیشتر از ۵ پیامک تبلیغاتی در روز دریافت کرده ام. در ۷۰ روز دیگر تعداد پیامک های تبلیغاتی دریافتی کمتر یا برابر با ۵ پیامک در روز بوده است. صدک های پیامک های دریافتی در ادامه آمده اند. همان طور که مشاهده می کنید در سطر اول درصد روزها و در سطر دوم تعداد پیامک ها تبلیغاتی آمده اند. برای تفسیر این صدک ها می توان گفت برای مثال در ۱۰ درصد از روزها ۲ پیام تبلیغاتی یا کمتر دریافت کرده ام٬ در ۲۰ درصد از روزها ۳ پیام تبلیغاتی یا کمتر دریافت کرده ام و به همین ترتیب.

 در نمودار خطی زیر می توانید میزان تغییرات در تعداد پیام ها را مشاهده کنید (برای بزرگ تر شدن شکل روی آن کلیک کنید).

سوال ششم. بیشترین پیامک های تبلیغاتی از چه شماره هایی ارسال شده اند؟ پاسخ این سوال را می توانید به وضوح در نمودار زیر مشاهده کنید. همان طور که مشاهده می کنید بیشترین پیام ها از آدرسی با عنوان Irancell ارسال شده اند. توجه داشته باشید شماره های بسیار دیگری هم وجود دارند که پیامک های تبلیغاتی از آنها دریافت شده است اما در نمودار زیر ما ۲۰ شماره اول را آورده ایم.

نکته بسیار جالب در این نمودار تعداد پیام های ارسالی از شماره ۰۹۳۷۷۰۷۰۰۰۰ است که مربوط به یادآوری پرداخت ماهیانه هزینه وایمکس ایرانسل است. با اینکه ماهیانه هزینه ای به ازای سرویس وایمکس به حساب ایرانسل واریز می کنم تعداد پیام های دریافت شده از این شماره برای یادآوری پرداخت در کل ۱۰ پیام است! یعنی تنها چند پیام بیشتر از تعداد ماه ها! این عدد را با تعداد پیام های تبلیغاتی مقایسه کنید.

سوال هفتم. به طور کلی چه کلماتی در تمامی پیام ها تکرار شده اند؟ در اَبر کلمات زیر سعی شده ۵۰ کلمه پراستفاده در پیامک ها خلاصه شوند. البته این نمودار به علت دشواری هایی که در پردازش زبان فارسی به عنوان یک زبان طبیعی وجود دارد اشکالاتی دارد.

سوال هشتم. در اَبر کلمات سه شماره اول به صورت جدا چه کلماتی بیشتر استفاده شده است؟ نمودارهای زیر به ترتیب ۵۰ کلمه پر استفاده در پیامک های هر شماره را نشان می دهند.

سوال نهم. آیا ایرانسل راهی برای عدم دریافت این پیامک ها در اختیار ما قرار داده است؟ راه های متفاوتی در زمینه پیدا کردم که متاسفانه هیچ کدام به درستی٬ حداقل برای من٬ کار نکردند. یکی از این راه ها استفاده از سامانه کنترل حساب اینترنتی ایرانسل است.

سوال دهم. چرا تبلیغات به طور پیش فرض غیرفعال نیست تا هر کس بخواهد آن را فعال کند؟ به نظرم پاسخ این سوال تا حد زیادی ریشه های روان شناسانه و اقتصادی دارد. پاسخ این سوال را می توان به گونه ای با مقاله نیویورک تایمز در مورد نرخ اهدای عضو در کشورهای مختلف مرتبط دانست. در کشورهایی که اعضای بدن  فرد پس از مرگش به صورت پیش فرض اهدا می شوند (مگر در حالتی که فرد مخالفتش را مستقیما اعلام کند) نرخ اهدای عضو بسیار بیشتر از حالتی است که فرد باید برای اهدا رضایتش را اعلام کند. به نظر می رسد فرستنده های پیام های تبلیغاتی هم از چنین روشی استفاده می کنند!

تا اینجا سعی کردم به طور خلاصه مطالبی چند در مورد پیامک های تبلیغاتی ارائه دهم. در این میان به سوالاتی هم پاسخ داده شد. در پست های بعدی سعی خواهم کرد بررسی محتوایی دقیق تری روی پیامک ها انجام دهم و به بررسی دقیق تر فاکتورهای مهندسی اجتماعی و اقتصاد رفتاری مورد استفاده بپردازم.

نکته مهم تا اینجا این است که برای مقابله با این سودجویی چه می توان کرد؟ نظر شما چیست؟

برای آگاهی از پست های بعدی می توانید در کانال تلگرام وبلاگ عضو شوید. برای عضویت اینجا کلیک کنید.

برای آگاهی از آخرین پست ها و مطالب وبلاگ و اخبار مرتبط می توانید به کانال تلگرام وبلاگ بپیوندید. برای عضویت در کانال روی لینک زیر کلیک کنید:

عضویت در کانال تلگرام وبلاگ

گر می نخوری طعنه مزن مستانرا
بنیاد مکن تو حیله و دستانرا
تو غره بدان مشو که می می نخوری
صد لقمه خوری که می غلام‌ست آنرا

مائیم و می و مطرب و این کنج خراب
جان و دل و جام و جامه در رهن شراب
فارغ ز امید رحمت و بیم عذاب
آزاد ز خاک و باد و از آتش و آب

ای چرخ فلک خرابی از کینه تست
بیدادگری شیوه دیرینه تست
ای خاک اگر سینه تو بشکافند
بس گوهر قیمتی که در سینه تست

پیش از من و تو لیل و نهاری بوده است
گردنده فلک نیز به کاری بوده است
هرجا که قدم نهی تو بر روی زمین
آن مردمک چشم‌نگاری بوده است

عموما هر چند وقت یک بار یک موزیک در وبلاگ قرار می دهم. موزیک امروز آهنگ تیتراژ آخرین فیلم جیمز باند (James Bond) به نام اسپکتر (Spectre) است. این آهنگ که Writings on the wall نام دارد را خواننده جوان اما با استعداد انگلیسی Sam Smith اجرا کرده. این آهنگ امسال موفق به دریافت جایزه اسکار بهترین ترانه هم شد. امیدوارم از گوش کردن به این ترانه لذت ببرید.

دانلود آهنگ Writings on the wall